UV lampen en filters
Bij fluorescerende mineralen heb je een UV lamp nodig om ze te laten fluoresceren. De meest toegepaste zijn TL-buizen.
Het UV-licht dat we gebruiken bij fluorescerende mineralen is in 3 gebieden ingedeeld: UV-A , UV-B en UV-C (er bestaat ook nog extreem UV maar dat passen we niet toe op mineralen).
UV-A licht hebben we op aarde in overvloed van de zon. Het wordt niet tot nauwelijks tegengehouden door de atmosfeer en gaat probleemloos door glas.
UV-B licht hebben we ook op aarde, maar het grootste deel daarvan wordt tegengehouden door de atmosfeer en het gaat niet tot nauwelijks door glas
UV-C komt niet door de atmosfeer heen en bereikt het aardoppervlak niet.
UV-licht is slechts voor een klein deel waarneembaar voor ons oog. Dit deel zit in het UV-A gebied, tot ongeveer 380nm (nanometer). Daaronder is UV-licht onzichtbaar voor ons.
UV-C licht en fluorescentie worden in het dagelijkse leven om ons heen enorm veel toegepast in de vorm van TL-buizen.
Vrijwel alle TL-buizen wekken binnen in de buis UV-C licht op. Dit licht raakt een laag poeder aan de binnenkant van de buis. Dit poeder fluoresceert vervolgens en wij zien dit als zichtbaar wit licht.
Er zijn ook TL-buizen die UV-A, UV-B en UV-C licht uitstralen.
UV-A TL-buizen werken net zoals normale TL-buizen.
Ze zijn ook gemaakt van gewoon glas alleen zetten de poeders aan de binnenkant van de buis het licht niet om in wit licht , maar in UV-A licht.
Er zijn 2 verschillende types UV-A TL-buizen:
“zwarte” TL-buizen, oftewel blacklights.
Eigenlijk is de precieze omschrijving:
Blacklight Blue (BLB). Deze worden bijvoorbeeld veel gebruikt in discotheken. Deze buizen zijn gemaakt van een zwart gekleurd glas dat UVA straling doorlaat. De poeders (fosfors) aan de binnenkant van de buis zetten de UVC staling om in UVA licht. Het zwarte glas filterd het zichtbare blauwe licht.
“witte” TL-buizen, ook wel actinische genaamd (deze worden juist omschreven als Blacklight, BL). Deze worden vaak in insecten-verdelgers gebruikt. Ook bij deze buizen komt UV-A licht vrij, maar ook veel zichtbaar licht. Dit zichtbare licht is niet wenselijk bij fluorescerende mineralen en zal d.m.v. een speciaal zwart glasfilter weer weg gefilterd moeten worden. Voorbeelden van dit soort filters zijn Kokomo LW400 of ZWB2 filters. Hoya maakt nu ook speciaal UVA filterglas, UL365S. In principe is Hoya U325C filterglas ook zeer geschikt voor UVA.
UV-B en UV-C TL-buizen zijn van een speciaal glas gemaakt dat dit licht doorlaat. Gewoon glas laat alleen UV-A door en kan niet gebruikt worden voor UV-B en UV-C. Het gebruikte glas wordt vrijwel altijd gemaakt van puur kwartszand dat onder hoge temperatuur word samengesmolten. Het is evident dat dit soort glas een stuk duurder is.
Bij UV-B TL-buizen zit een poeder laag aan de binnenkant die het opgewekte UV-C licht omzet in UV-B. Hier komt ook veel zichtbaar licht bij vrij en dat zal voor gebruik bij fluorescerende mineralen weg gefilterd moeten worden met een speciaal filter.
Dit filter is ook gemaakt van puur kwartszand en is met speciale toevoegingen zwart gemaakt.
Alleen het UV-licht komt hier doorheen. Dit zijn erg dure filters en dat maakt dat deze types TL-buizen met bijbehorende filters ook zo duur zijn in gebruik voor onze hobby. Dit type filters wordt door een klein aantal fabrikanten op wereld gemaakt. Colorgems maakt gebruik van Hoya U325C filters voor UV-B / UV-C en voor UV-A wordt kokomo filterglas gebruikt. Deze laatste is weer van gewoon glas gemaakt en daarom ook veel goedkoper (Overigens gaat UV-A licht ook door Hoya U325C filterglas heen).
UV-C TL-buizen zijn gemaakt van alleen puur kwartsglas, immers alleen het opgewekte UV-C licht binnen in de buis hoeft doorgelaten te worden. De buizen hebben geen poederlaag aan de binnenkant omdat het opgewekte uv-c licht van de kwik spectraallijn hetgeen is wat we nodig hebben. De buizen zijn daarom transparant. Helaas heeft kwik ook spectraallijnen in het zichtbare licht gedeelte en om dit te filteren zal ook hier zal weer een speciaal Hoya U325C UV-filter voorgezet moeten worden.